منظور از اهل بیت در آیه تطهیر چه کسانی هستند؟!

 

منظور از اهل‌بيت در آية «إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً»[1] چه كساني هستند؟ چگونه شيعيان، بدون دليل، اين آيه شريفه را به علي ابن ابيطالب، حسن ابن علي، حسين بن علي و فاطمه زهرا ـ رضي الله عنهم ـ اطلاق مي‌كنند؟!     
 
جواب اجمالي
با توجه به احاديث موجود در كتب اهل سنت و شيعه روشن مي‌شود كه مقصود از اهل‌بيت در آية تطهير اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب و امام حسن و امام حسين و حضرت فاطمة زهرا ـ عليهم السّلام ـ مي‌باشند.
 
جواب تفصيلي
اهل‌بيت در آيه مذكور عبارتند از اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب، امام حسن، امام حسين و حضرت فاطمه زهرا ـ عليهم السّلام ـ، دليل ما براي اين ادعا دهها روايتي است كه به طرق صحيح از پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ نقل شده، كه در اينجا به چند روايت نبوي اشاره مي‌گردد:
(1)   مسلم در صحيحش از عايشه روايت مي‌كند «خرج النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ غراة و عليه مرط مرحل من شعر اسود فجاء‌الحسن بن علي فادخله ثم جاء الحسين فدخل معه ثم جائت فاطمه فادخلها ثم جاء علي فادخله ثم قال انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل‌البيت و يطهركم تطهيراً»[2]،
براساس اين روايت امام حسن و امام حسين و حضرت فاطمه و امام علي ـ عليهم السّلام ـ بر پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ وارد مي‌شوند. آنها را بخود راه مي‌دهد و آية تطهير را دربارة آنها تلاوت مي‌كند.
(2) ترمذي در سننش از ام سلمه روايت كرده «انّ النّبي جلّل علي الحسن و الحسين و عليّ و فاطمه كساءِ ثم قال اللهم هولاء اهل‌بيتي و خاصتي اذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيراً فقالت ام سلمة و انا معهم يا رسول‌الله قال انك الي خير»[3].
براساس اين روايت پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ، حضرت علي و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السلام ـ را در زير يك پتو جمع مي‌كند و سپس با گفتن «هولاء اهل‌بيتي و خاصتي» و دعائي كه كلماتش را از آيه تطهير اقتباس كرد، مراد از اهل‌بيت در آيه تطهير را معرفي مي‌كند. ترمذي بعد از نقل اين حديث حسن، آنرا تأييد مي‌كند. حديث فوق توسط احمد بن حنبل نيز نقل شده است.[4]
(3)  مسلم در صحيحش باب فضائل امام علي بن ابي طالب ـ عليه السلام ـ ح 6220 از سعد بن ابي وقاص نقل مي‌كند «... و لما نزلت هدة الآيه (أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُم)[5] دعا رسول الله علياً و فاطمه و حسناً و حسيناً فقال اللهم هولاء اهلي» در اين روايت هم پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ صريحاً حضرت علي و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السلام ـ را بعنوان اهل خود معرفي مي‌كند، ترمذي هم در سننش[6] روايت فوق را نقل و صحت آنرا تأييد كرده است.
(4)  حاكم نيشابوري روايت مي‌كند «عن ام سلمة قالت في بيتي نزلت (إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً) قالت فارسل رسول‌الله الي علي و فاطمه و الحسن و الحسين فقال هولاء اهل بيتي»[7]
براساس اين روايت كه حاكم و ذهبي صحت آنرا تأييد مي‌كنند بعد از نزول آيه تطهير در خانه‌ ام سلمه پيامبر براي اين‌كه اهل بيت را به ام سلمه معرفي كند حضرت علي و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السلام ـ را احضار مي‌كند و بعد در حضور ام سلمه با جمله «هولاء اهل بيتي» آنها را بعنوان اهل‌بيت خود معرفي مي‌كند.
(5) حاكم در مستدرك از واثلة بن الاسقع روايت مي‌كند «قال اتيت عليّاً فلم اجده فقالت لي فاطمه انطلَقَ الي رسول الله يدعوه فجاء رسول‌الله فدخلا و دخلت معهما فدعا رسول‌الله الحسن و الحسين فاقعد كل واحد منها علي فخذيه و ادني فاطمه من حجره و زوجها ثم لفّ عليهم ثوباً و قال (إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً) ثم قال هولاء اهل بيتي اللهم اهلي بيتي احق»[8]
براساس اين روايت پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ حضرت علي و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السلام ـ را در زير يك پارچه جمع مي‌كند و سپس با خواندن آيه تطهير و گفتن جلمة «هولاء اهل‌بيتي» آنها را بعنوان اهل‌بيت خود معرفي مي‌كند. حاكم و ذهبي صحت اين روايت را تأييد مي‌كنند.
(6)  احمد بن حنبل از ام سلمه نقل مي‌كند «انّ النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ جلّل علي عليّ و حسن و حسين و فاطمه كساء ثم قال اللهم هولاء اهل‌بيتي و خاصتي اللهم اذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيراً، فقالت ام سلمة يا رسول‌الله أنا منهم قال انك الي خير»[9]
براساس اين روايت هم پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در حضور ام سلمه پتوئي را بر حضرت علي و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السلام ـ قرار مي‌دهد و با گفتن جلمه «هولاء اهل بيتي و خاصتي» و دعائي كه كلمات آن از آيه تطهير اقتباس شده به ام سلمه مراد از «اهل‌البيت» در آيه تطهير را تفهيم مي‌كند.
(7)  و نيز احمد بن حنبل از شداد بن عمار روايت مي‌كند «قال دخلت علي واثلة بن الاسقع و عنده قوم فذكروا عليّاً فلما قاموا قال لي الا اخبرك بما رأيت من رسول‌الله قلت بلي قال اتيت فاطمه (رض) أسالها عن عليّ قالت توجه الي رسول‌الله فجلست انتظره حتي جاء رسول‌الله و معه علي و حسن و حسين (رضي الله عنهم) اَخذ كل واحد منهما بيده حتي دخل فادني عليّاً و فاطمه فاجلسهما بين يديه و اجلس حسنا و حسيناً كل واحد منها علي فخذه ثم لفّ عليهم ثوبه او قال كساء ثم تلا هذه الآيه (إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً) و قال اللّهم هولاء اهل بيتي و اهل بيتي احق»[10].
براساس اين روايت هم پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ بعد از اين‌كه حضرت علي و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السلام ـ را در زير پارچه‌اي جمع مي‌كند، ابتداء با تلاوت آيه تطهير و سپس با گفتن جمله «هولاء اهل‌بيتي» مراد از اهل‌البيت در آن آيه را به واثلة تفهيم مي‌كند. ابن ابي حاتم نيز حديث فوق را با كمي اختلاف در تفسيرش ذيل آيه، روايت نموده است. يادآوري مي‌كنم كه ابن ابي حاتم در ابتداء تفسيرش ملتزم شده كه احاديثي كه بهترين سند و متن را دارند، روايت كند.
(8)  حاكم از انس بن مالك روايت مي‌كند «انّ رسول‌الله كان يمرّ بباب فاطمه (رضي الله عنه) ستة اشهر اذا خرج لصلاة الفجر يقول الصلاة يا اهل‌البيت انما يريدالله ليذهب عنكم الرجس اهل‌البيت و يطهركم تطهيراً»[11]. حاكم، صحت روايت را تأييد مي‌كند. حديث فوق توسط احمد بن حنبل[12] و نيز توسط ترمذي با تأييد حسن آن[13] و نيز توسط طبري[14] و ديگران روايت شده است.
هم‌چنين مضمون روايت فوق كه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در روزهاي زيادي هنگام نماز كه جمعيت زيادي حضور دارند به در خانه حضرت علي و حضرت فاطمه ـ عليهما السلام ـ مي‌آمد و آنها را با عنوان «اهل‌البيت» صدا مي‌كرد و سپس آيه تطهير را خطاب به آنها مي‌خواند، بصورت‌هاي ديگر و از صحابه متعدد نقل شده كه ما برخي آن از روايات را از تفسير الدر المنثور سيوطي نقل مي‌كنيم، از جمله:
(1)  از ابن مردويه و او از ابي سعيد خدري روايت مي‌كند «لما دخل علي (رضي الله عنه) بفاطمه جاء النبي اربعين صباحاً الي بابها يقول السلام عليكم اهل‌‌البيت و رحمة الله و بركاته الصلاة رحمكم الله، إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً، انا حرب لمن حاربتم انا سلم لمن سالمتم».
(2)  از طبري و ابن مردويه و آنها از ابي الحمراء روايت مي‌كنند كه «حفظت من رسول‌الله ثمانية اشهر بالمدينة ليس من مرّة يخرج الي صلاة الغداة الاّ اتي الي باب علي (رضي الله عنه) فوضع يده علي جنبتي الباب ثم قال الصلاة، الصلاة، إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً.
(3)  از ابن مدروية و او از ابن عباس روايت مي‌كند: «قال شهدنا رسول‌الله تسعة اشهر يأتي كل يوم باب علي بن ابي‌طالب (رضي الله عنه) عند وقت كل صلوة فيقول السلام عليكم و رحمة الله و بركاته اهل‌البيت إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً الصلاة رحمكم الله، كل يوم خمس مرات»،
بر اساس اين روايات، پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در روز‌هاي زيادي آن هم هنگام نماز كه ازدحام زياد بوده به در خانه حضرت علي و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السلام ـ مي‌آمد و اين چهار نفر را با عنوان «اهل‌البيت» ندا مي‌كرد. و سپس آيه تطهير را خطاب به آنها تلاوت مي‌كرد تا روشن سازد كه مراد از اهل‌البيت در آيه مذكور اين چهارنفرند، براساس روايت اخيري كه نقل شد، پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ اين كار را 1350 بار تكرار كرده تا براي هيچ‌كس جاي شبهه‌اي باقي نماند كه مراد از اهل‌البيت در آيه تطهير، چهار نفرند.
بطور كلي از احاديث نقل شده، كاملاً روشن گرديد، پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ مراد از اهل‌البيت را در آيه تطهير بيان كرده است. زيرا مطابق آيه «وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ»[15] پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ از طرف خدا مأمور است كه قرآن را براي مردم بيان كند. لذا بخاطر اين‌كه در آينده ممكن بود از كلمة اهل‌البيت، برداشت‌هاي نادرست و خطرناكي شود، كاملاً مراد از اهل‌البيت را براي مردم روشن ساخت. اين روشن‌گري با برنامه خاصي انجام مي‌شد.
اولاً در عموم روايات منقوله، اين نكته نقل شده، كه هنگام معرفي‌ها، پيامبر پتوئي و يا پارچه‌اي و يا عبائي را بر حضرت علي و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السلام ـ قرار مي‌داد تا كاملاً مشخص سازد كه مشاراليه كلمه «هولاء اهل‌بيتي» اين چهار نفرند نه كساني ديگر. ثانياً در معرفي و دعائي كه درباره آنها مي‌كرد از كلمات و تعابير آيه تطهير جمله سازي مي‌كرد تا عملاً و قولاً نشان دهد كه آيه مورد بحث در شأن و منزلت اين چهار نفر است.
ثالثاً علاوه بر اين‌كه به زنان خود مثل ام سلمه و عايشه تفهيم كرد كه آيه نازله در منزلت اين چهار نفر نازل شده به شكل عمومي هم به عموم مردم، هنگام ازدحام در موقع نماز معرفي نمود تا براي هيچ‌كس جز آنان كه نفاقشان مانع رؤيت حق است، ابهامي باقي نماند كه مراد از اهل‌البيت اين چهار نفرند.
 
ـــــــــــــــــــ پاورقی ـــــــــــــــــ
[1] . 33، 33.
[2] . صحيح مسلم باب فضائل اهل‌بيت النبي ح 6261.
[3] . ترمذي السنن باب فضل فاطمه، ص 699، شماره 3871.
[4] . مسند احمد، ج 10، ص 197، ح 26659.
[5] . 61، 3.
[6] . كتاب المناقب، باب 21، ح 3724.
[7] . حاكم، المستدرك، ج 3، ص 158، ح 4705.
[8] . همان.
[9] . احمد، المسند، ج 10، ص 197، ح 26659.
[10] . احمد المسند، ج 6، ص 45، ح 16985.
[11] . حاكم، المستدرك، ج 3، ص 172، باب ذكر مناقب فاطمه ح 4748.
[12] . المسند، ج 4، ص 516، ح 13730.
[13] . السنن، ج 5، ص 352، ح 3206، كتاب التفسير.
[14] . تفسير جامع‌البيان، ذيل آيه.
[15] . سورة نحل، آية 44.
کانون فرهنگی ولایت
 

نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:






موضوعات مرتبط: پاسخ به شبهات

تاريخ : یک شنبه 10 بهمن 1389 | 12:26 | نویسنده : كانون فرهنگي ولايت |
.: Weblog Themes By BlackSkin :.